Hipertiroidizm, kedilerde yaygın bir hastalıktır ve çoğunlukla orta yaşlı ve yaşlı kedileri etkiler. Tirotoksikoz olarak da adlandırılan hipertiroidizm, büyümüş tiroid bezinden tiroid hormonlarının (T3 ve T4) üretimindeki artıştan kaynaklanır. Çoğu durumda, tiroid bezlerinin genişlemesine adenom adı verilen kanser olmayan bir tümör neden olur. Bazı nadir hipertiroid vakaları, tiroid adenokarsinomları olarak bilinen kötü huylu tümörlerden de kaynaklanır.
Kedi hipertiroidizminin nedeni bilinmemekle birlikte, olası katkıda bulunan nedenler arasında diyetteki bazı bileşiklerin eksiklikleri veya fazlalıkları ve yiyeceklerde veya çevrede tiroidi bozucu kimyasallara kronik maruz kalma sayılabilir.
Tiroid hormonları vücuttaki neredeyse tüm organları etkiler; bu nedenle tiroid hastalığı sıklıkla sekonder problemlere neden olur.
Klinik belirtiler
Hipertiroidizmli kediler genellikle ilk başta belirsiz ancak hastalık ilerledikçe daha şiddetli hale gelen çeşitli belirtiler geliştirir. Hipertiroidizmin en yaygın klinik belirtileri iştah artışı (çok yeme), buna rağmen kilo kaybı ve artan su içme ve çok idrar yapmadır. Hipertiroidizm ayrıca kusma, ishal ve hiperaktiviteye neden olabilir. Etkilenen kedilerin tüyleri dağınık, keçeleşmiş veya yağlı görünebilir.
Teşhis
Bir kedinin tiroid sorunu olduğundan şüphelenen bir hekim, kedinin boyun bölgesinde büyümüş tiroid bezini kontrol etmek için palpe eder. Kedinin kalp atış hızı ve kan basıncı da kontrol edilebilir. Tiroid hastalığından şüphelenilirse hekiminiz kan biyokimya paneli ve tiroid hormonu seviyelerinin bir analizi isteyecektir.
Hipertiroidizmli kedilerin çoğunun kan dolaşımında yüksek tiroid hormonu (T4) seviyeleri bulunur, ancak hipertiroidizmli kedilerin küçük bir yüzdesinde normal aralıkta T4 seviyeleri vardır. Kedinizde yüksek T4 seviyeleri yoksa ancak veteriner hekiminiz hala kedinizin hipertiroidizm olduğundan şüpheleniyorsa, ek testler önerilebilir.
Hipertiroidizm bir kediyi başka hastalıklara yatkın hale getirebileceğinden, özellikle kalp ve böbreklere odaklanarak değerlendirmek önemlidir. Kan biyokimya paneli ve idrar tahlili, diğer organlar hakkında bilgi sağlayacak ve kedinizin sağlığının genel bir resmini sağlayacaktır.
Tedavi
Kedi hipertiroidizmi için dört tedavi seçeneği vardır: İlaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi, cerrahi ve diyet tedavisi.
Her tedavi seçeneğinin avantajları ve dezavantajları vardır. Kedilerde hipertiroidizm tedavisi, hastanın genel sağlık durumu, sahibinin kedinin tedavisini düzenli olarak yapabilme durumu veya isteği ve mali hususlar dahil olmak üzere belirli koşullara bağlı olacaktır.
İlaç tedavisi
Anti-tiroidal ilaçlar, tiroid hormonunun üretimini ve tiroid bezinden salınmasını azaltarak etki eder. Bu ilaçlar hastalığa tam bir tedavi sağlamaz, ancak kısa veya uzun vadeli hipertiroidizmin kontrolünü sağlarlar.
İlacın avantajları, ilaçların kolaylıkla temin edilebilmesi ve nispeten ucuz olmasıdır. Ancak bazı kediler, kusma, iştahsızlık, ateş, anemi ve uyuşukluk gibi ilaçlardan kaynaklanan yan etkiler yaşayabilir. Genellikle günde iki kez oral dozu içeren ömür boyu tedavi gerekli olacaktır ve bazı hasta sahipleri ve kedileri için bu dozaj programının sürdürülmesi zor olabilir. Tedavinin etkili olup olmadığını değerlendirmek ve böbrek fonksiyonunu ve olası yan etkileri izlemek için tedavi sırasında periyodik olarak kan testleri yapılmalıdır.
Radyoaktif İyot Tedavisi
Varsa, radyoaktif iyot tedavisi, hipertiroidizmli kediler için tercih edilebilir bir tedavidir. Tedavi sırasında radyoaktif iyot, enjeksiyon yoluyla verilir ve hızla kan dolaşımınca emilir. Hem T3 hem de T4 üretimi için gerekli olan iyot, tiroid bezi tarafından alınır ve yayılan radyasyon, çevre dokulara veya paratiroid bezlerine zarar vermeden anormal tiroid dokusunu yok eder. Radyoaktif iyot ile tedavi edilen kedilerin çoğu, tedaviden sonraki bir ila iki hafta içinde normal hormon seviyelerine sahip olur.
Radyoaktif iyot tedavisinin avantajları, işlemin sıklıkla hipertiroidizmi iyileştirmesi, ciddi yan etkilerinin olmaması ve anestezi gerektirmemesidir. Bununla birlikte, yalnızca radyoizotopları kullanmak için özel olarak lisanslanmış tesislerde izin verilen radyoaktif bir maddenin taşınmasını ve enjeksiyonunu içerir. Bu yüzden ülkemizde uygulanamamaktadır. Radyoaktivite, kedi için önemli bir risk taşımaz, ancak kedi ile yakın temasa geçen insanlar için ihtiyati koruyucu önlemler alınması gerekir. Tedavi edilen bir kedinin, radyasyon seviyesi kabul edilebilir sınırlara düşene kadar hastanede kalması gerekir. Genellikle bu, kedinin tedaviden sonra üç ila beş gün hastanede kalması gerektiği anlamına gelir. Katı tedavi kuralları nedeniyle, çoğu tesis bu karantina döneminde ziyaretçilere izin vermez.
Radyoaktif iyot tedavisi, tüm hipertiroid vakalarının yaklaşık %95'inde tedaviden sonraki üç ay içinde iyileştiricidir. Radyoaktif iyot tedavisinin başarılı olmadığı durumlarda tedavi tekrar edilebilir. Nadiren, radyoaktif iyot tedavisinden sonra hipotiroidizm adı verilen tiroid hormon düzeylerinde kalıcı bir azalma meydana gelir. Buna uyuşukluk, obezite ve zayıf kıllanma gibi klinik belirtiler eşlik ediyorsa, o zaman tiroid hormonu takviyesi gerekebilir. Maalesef radyoaktif iyot tedavisi ülkemizde yapılmamaktadır.
Operasyonla tiroid bezinin uzaklaştırılması
Cerrahi tiroidektomi olarak adlandırılan tiroid bezlerinin çıkarılması, nispeten basit bir cerrahi işlemdir ve başarı oranı yüksektir. Ameliyatın avantajı, çoğu kedide uzun süreli veya kalıcı bir tedavi sağlaması ve bu nedenle uzun süreli ilaç ihtiyacını ortadan kaldırmasıdır.
Bununla birlikte, bu operasyon genel anestezi gerektirir ve yaşlı kedilerde kalp, böbrek veya komplikasyonlara neden olabilecek başka sorunlar varsa ek riskler olabilir. Cerrahi tiroidektominin önemli risklerinden biri de tiroid bezinin yakınında veya içinde bulunan ve kan kalsiyum seviyelerinin korunmasında çok önemli olan paratiroid bezlerinin yanlışlıkla hasar görmesidir. İlaç tedavisi ve radyoaktif iyot tedavisi, kedilerde hipertiroidizmi tedavi etmede ameliyat kadar etkilidir ve daha az infazıdır. Bu nedenle bu durumu tedavi etmek için cerrahi tedavi nadiren seçilir.
Diyet tedavisi
Bazı araştırmalar, bazı hipertiroidli kedilerde, diyetteki iyot miktarını sınırlamanın bu hastalığı tedavi etmek için uygun bir seçenek olabileceğini düşündürmektedir. Bu, diğer tedavi seçeneklerini imkansız kılan tıbbi sorunları olan kedilerde özellikle yararlı olabilir. Bununla birlikte, iyotun diyetle kısıtlanması, uzun vadeli iyot kısıtlamasının genel sağlık üzerindeki etkileri hakkındaki endişeler ve böyle bir diyetin aslında geri tepme ve hipertiroidizmi kötüleştirme olasılığı nedeniyle biraz tartışmalıdır. Bu potansiyel tedavi seçeneğiyle ilgili araştırmalar devam etmektedir. Kedilerde hipertiroidizm tedavisi olarak diyet iyot kısıtlamasını düşünürken bu sorunları veterinerinize paylaşınız.
Sekonder Problemler
Tiroid bezinin vücutta oynadığı önemli rol nedeniyle, hipertiroidizmli bazı kedilerde kalp hastalığı ve yüksek tansiyon gibi ikincil sorunlar gelişir.
Yüksek tiroid hormonları, kalp atış hızının artmasını ve kalp kasının daha güçlü kasılmasını uyarır ve zamanla kalbin sol ventrikülünün kalınlaşmasına neden olabilir. Tedavi edilmezse ve yönetilmezse, bu değişiklikler sonunda kalbin normal işlevini tehlikeye atabilir ve hatta kalp yetmezliğine yol açabilir. Bu nedenle, hipertiroidizmli bazı kediler, sekonder kalp hastalığını kontrol altına almak için ek tedaviye ihtiyaç duyabilir. Bununla birlikte, altta yatan hipertiroidizm kontrol edildiğinde kardiyak değişiklikler sıklıkla iyileşir veya hatta tamamen çözülebilir.
Hipertansiyon veya yüksek tansiyon, hipertiroidizmin başka bir potansiyel komplikasyonudur ve gözler, böbrekler, kalp ve beyin dahil olmak üzere birçok organda ek hasara neden olabilir. Hipertansiyon, hipertiroidizm ile birlikte teşhis edilirse kan basıncını kontrol etmek ve diğer organlara zarar verme riskini azaltmak için ilaçlara ihtiyaç duyulabilir. Kalp hastalığı durumunda olduğu gibi hipertiroidizm başarılı bir şekilde tedavi edildikten sonra yüksek tansiyon genellikle düzelir ve bunun için kalıcı tedavi gerekmeyebilir.
Prognoz
Hipertiroidizmi olan kediler için prognoz genellikle uygun tedavi ile iyidir. Diğer organları ilgilendiren komplikasyonlar prognozu kötüleştirebilir.
