Sindirim sistemi parazitleri bazı popülasyonlarda %45'e varan yaygınlık oranları ile kedilerde sık görülen bir sorundur. Bu parazitler solucan benzeri veya tek hücreli organizmalar olabilir. Genellikle, kusma, ishal, mukoza veya kanlı dışkı, iştahsızlık, solgun mukozalar veya genişlemiş karın gibi spesifik olmayan semptomlara neden olurlar. Bağırsak parazitlerinin neden olduğu kusma, ishal, anemi ve dehidrasyon bir kediyi zayıflatarak onu viral ve bakteriyel enfeksiyonlara ve diğer hastalıklara karşı daha duyarlı hale getirebilir. Daha da önemlisi, kedilerin bazı GI parazitlerinin insanları enfekte etme potansiyeli vardır.
Yuvarlak kurtlar (Toxascaris leonina ve Toxocara cati):
Kedilerin en yaygın bağırsak parazitidir ve kedilerin %25-%75'ini etkiler ve yavrularda daha yüksek oranlara sahiptir. Yetişkin yuvarlak kurtlar 7,5-12,5 cm uzunluğunda krem rengindedir. Kedinin bağırsağında yaşar, bağırsak duvarlarına yapışmazlar ve konağın yiyecekleri yiyerek hayatta kalırlar. Yetişkin dişi solucanlar, enfekte olmuş kedinin dışkısından geçen yumurtalar üretir. Yumurtaların enfektif larva aşamasına gelmesi için birkaç gün ila birkaç hafta gerekir.
Kediler, dokularında larva olan kemirgenleri (taşıyıcı konakçılar) ve yumurtaları yemeleri sonucu Toxocara cati ile enfekte olurlar. Yavru kediler, enfeksiyonu annelerinde alırlar. Kediler, ortamdaki enfektif yumurtaları veya kemirgen dokularındaki larvaları yutarak Toxascaris leonina ile enfekte olurlar. Bu parazit plasentayı veya anne sütünü geçemez, bu nedenle iki aylıktan küçük kediler nadiren Toxascaris leonina barındırır.
Yuvarlak kurt enfeksiyonları nispeten iyi huyludur, ancak etkilenen yavru kedilerde kusma, ishal, kabızlık veya iştahsızlık görülebilir. Tedavi edilmezse yuvarlak kurt enfeksiyonları potansiyel olarak yaşamı tehdit eden anemiye neden olur ve aşırı durumlarda mide yırtılmasına neden olabilirler. Bu nedenle enfeksiyon ciddiye alınmalı ve tedavi edilmelidir. Enfeksiyon, dışkının mikroskobik incelemesi sırasında parazit yumurtalarının varlığı ile doğrulanır. Birkaç ilaç kedilerde yuvarlak kurt enfeksiyonlarını etkili bir şekilde tedavi eder, ancak sahipleri avlanmayı yasaklayarak ve enfekte kedilerin dışkısına maruz kalmayı azaltarak enfeksiyon olasılığını en aza indirebilirler. Annelerin gebelikten önce tedavi edilmesi, parazitin yavru kedilere bulaşma olasılığını azaltır. Başarılı bir tedaviden sonra enfeksiyonun yeniden yaygın olduğuna dikkat etmek önemlidir.
Toxocara insanları enfekte edebilir. Toxocara, visseral larva migrans (iç organ göçü) ve göz larva migrans formlarıyla çeşitli organlarda problem yaratabilirler. Bu hastalıklar nadir görülse de özellikle küçük çocuklarda oldukça ciddi olabilir. Toxocara yumurtalarının kontamine topraktan veya eller yoluyla alınması kolayca önlenebilir.
Kancalı kurtlar (Ancylostoma ve Uncinaria):
Bağırsak duvarına yapışarak konakçının kanıyla beslenen, yaklaşık 1 cm, ince, iplik benzeri kurtlardır. Küçük boyutlarından dolayı, genellikle enfekte olmuş kedilerin dışkısında görünmezler. Kancalı kurtlar uzun ömürlüdür, bir kedi kadar uzun yaşayabilirler. Yuvarlak kurt enfeksiyonlarından daha az yaygın olan kedi kancalı kurt enfeksiyonlarının yaygınlığı, coğrafi konuma göre önemli ölçüde değişir.
Yetişkin kediler genellikle derilerine nüfuz eden veya yutulan larvalarla enfekte olur. Larvalar konakçıya girdikten sonra, akciğerlere ve ardından bağırsaklara göç eder ve burada yetişkin kurtlara dönüşürler. Kedilerin dokularında larvaları olan kemirgenleri yiyerek mi yoksa enfekte bir annenin sütünü alarak mı enfekte olup olmayacağı belirsizdir.
Hafif kancalı kurt enfeksiyonu vakaları ishale ve kilo kaybına neden olabilirken, şiddetli parazitizm kan kaybına bağlı anemiye neden olabilir. Bu durumlarda, sindirilmiş kan nedeniyle kedinin dışkısı genellikle siyah ve katran gibi görünecektir. Çok fazla kan kaybedilirse etkilenen kedi tedavi olmaksızın ölebilir. Neyse ki, kancalı kurtlar kolayca teşhis edilir ve tedavi edilir. İyi hijyen ve tuvalet kaplarının günlük temizliği, kancalı kurt enfeksiyonlarını kontrol etmenin anahtarıdır.
Kancalı kurt larvaları (Ancylostoma), insanlar kontamine toprakla yakın temasa geçtiğinde insan derisine nüfuz edebilir. Deri altına göç ettiklerinde bu larvalar kaşıntı, irritasyon ve uzun, doğrusal, iz benzeri lezyonlarla karakterize kutanöz larva migrans adı verilen bir deri rahatsızlığına neden olabilir.
Tenyalar (Cestodlar):
Bir bant veya şeridi andıran uzun düzleştirilmiş gövdelere sahiptir. Küçük kafaları, yumurtalarla dolu bir dizi bölüme bağlıdır. Yetişkin tenya, başı sindirim sistemi kanalının mukozaya gömülü olarak, konakçı tarafından yenen besinleri emerek ince bağırsakta yaşar. Olgunlaşan halkalar dışkıyla atılır. Bu halkalar, kedinin kuyruğu ve rektumunun yakınında veya dışkıda görülebilir. Halkalar, taze olduklarında esneyen ve büzülen pirinç tanesi veya kuruduğunda susam tanelerine benzer.
Dışkı örneklerinin mikroskobik incelemesi, tenyaların varlığını her zaman ortaya çıkarmayabilir çünkü yumurtalar bir grup olarak atılır. Tenya halkalarının belirlenmesi kedi sahiplerini alarma geçirse de tenya enfeksiyonları nadiren kedilerde önemli hastalığa neden olur.
Kediler genellikle enfekte pirelerle veya enfekte kemirgenleri yiyerek tenyalarla enfekte olurlar. Yeni ilaçlar tenya enfeksiyonlarının tedavisinde oldukça başarılıdır ancak tekrar enfeksiyon yaygındır. Pire ve kemirgen popülasyonlarını kontrol etmek, kedilerde tenya enfeksiyonu riskini azaltır.
Kedileri enfekte eden bazı tenya türleri, yumurta yanlışlıkla yutulursa insanlarda hastalığa neden olabilir, ancak iyi hijyen, insan enfeksiyonu riskini neredeyse tamamen ortadan kaldırır.
Kamçılı Kurt:
Yetişkin kamçılı kurtları kalın bağırsakta bulunur ve genellikle ciddi hastalığa neden olmaz, ancak ağır istilalar ishale neden olabilir.
Mide Solucanları:
Ollanulus tricuspis ve Physaloptera türleri, kedi midesinde yaşayan kurtlardır. Ollanulus enfeksiyonları sporadik olarak ortaya çıkar ve serbest dolaşan kedilerde ve birden fazla kedi barındırılanlarda daha yaygındır. Kediler, başka bir kedinin parazit dolu kusmuğunu yutarak enfekte olur. Kronik kusma ve iştahsızlık, kilo kaybı ve yetersiz beslenme görülebilir, ancak bazı enfekte kediler herhangi bir hastalık belirtisi göstermez. Ollanulus enfeksiyonunun teşhisi zor olabilir ve kusmuktaki parazit larvalarını tespit etmeye dayanır. Etkili tedavi mevcuttur ve kedi kusmuğundan kaçınmak enfeksiyonu kontrol etmenin en etkili yoludur.
Fisaloftera enfeksiyonları: Mide mukozasına tutturulmuş yetişkin dişi solucanlar, genellikle bir hamamböceği veya kriket olan bir ara konakçı tarafından yenen yumurtaları geçer. Ara konakçı içinde geliştikten sonra, parazit, bir kedi böceği veya enfekte olmuş bir böceği yemiş fare gibi bir taşıyıcı konağı yediğinde enfeksiyona neden olur. Physaloptera ile enfekte olmuş kediler kusma ve iştahsızlık yaşayabilir. Teşhis, dışkıdaki parazit yumurtalarının mikroskobik olarak tespit edilmesini veya kusmuktaki parazitin görülmesini gerektirir. Etkili tedavi mevcuttur ve enfeksiyon, ara ve taşıyıcı konakçılara maruz kalma sınırlandırılarak önlenebilir.
Protozoanlar
Isospora spp.:
Koksidiyoza neden olan mikroskobik tek hücreli organizmalardır. Neredeyse tüm kediler yaşamları boyunca Isospora felis ile enfekte olurlar. Dışkı ile atıldıktan sonraki altı saat içinde kistler enfektif olabilir. Kediler ayrıca Isospora kistleri taşıyan sinekleri veya hamamböceklerini yiyerek de enfekte olabilir.
Isospora enfeksiyonları genellikle yetişkin kedilerde hiçbir soruna neden olmaz, ancak kedilerde önemli hastalığa neden olabilir, burada koksidia bağırsakların iç yüzeyini tahrip edebilir ve mukus ishale neden olabilir. Enfekte yavru kedilerde ayrıca kusma veya iştah azalması olabilir. Kalabalık ortamlarda ciddi enfeksiyonlar gelişebilir, ancak iyi temizlik ve hijyen koksidianın kontrolüne yardımcı olacaktır. Doğru tanı, dışkıda mikroskobik kistlerin gösterilmesine dayanır. Kedilerin Isospora enfeksiyonu insanlarda hastalığa neden olamaz.
Giardia:
Kırbaç benzeri kuyrukların yardımıyla hareket eden ve kedilerin ince bağırsağını enfekte eden tek hücreli organizmalardır. Giardiasis adı verilen Giardia enfeksiyonu kedilerin %5'inden daha azında görülür, ancak bazı ortamlarda oranlar çok daha yüksek olabilir. Kediler, Giardia kistlerini başka bir enfekte hayvanın, genellikle bir yavru veya kronik taşıyıcı kedi olan dışkısında yutarak enfekte olur. Giardiasis, çok kedili evlerde daha yaygındır ve enfeksiyon oranı bir yaşından küçük kedilerde daha yüksektir.
Giardia kistleri donmaya ve klorlu suya çok dayanıklıdır. Kistleri yedikten sonra, bir kedinin belirti göstermesi 5-16 gün sürer. Giardia ile enfekte kedilerin çoğunda hiçbir belirti göstermemekle birlikte, enfeksiyon belirtileri akut veya kronik ishali içerebilir. Bununla birlikte, enfeksiyonu bulaştırmak için birkaç maruziyet gerekebilse de diğer kediler için bir enfeksiyon kaynağı olarak kalırlar.
Giardiasis teşhisi, dışkıdaki kistlerin mikroskobik tanımlanmasına veya ileri moleküler biyolojik veya antikor bazlı teknikler kullanılarak dışkıdaki DNA veya Giardia proteinlerinin tanımlanmasına bağlıdır. Doğru tanı için, kistler sürekli olarak dökülmediği için birkaç dışkı örneğinin değerlendirilmesi gerekebilir. Etkili ilaçlar kedilerde Giardia tedavi edebilir, ancak direnç yaygındır. Kedilerin evlerinden Giardia enfeksiyonlarının ortadan kaldırılması zor olabilir ve uygun tedavi ve sanitasyona bağlıdır.
Son araştırmalar kediden insana bulaşma olasılığını öne sürmesine rağmen, kedileri enfekte eden Giardia türlerinin insanlara bulaşıp bulaşmadığı belirsizdir. İyi hijyen, kistlerin yanlışlıkla yutulması riskini ortadan kaldıracaktır.
Toxoplasma
Kediler, Toxoplasma gondii organizması için kesin/son konaktır. Bu tek hücreli parazit ile enfeksiyon oldukça yaygındır, ancak nadiren kedilerde hastalığa neden olur. Kediler, Toxoplasma’nın üç enfektif evresinden herhangi birini yiyerek enfekte olurlar. En yaygın olarak enfekte av veya diğer çiğ etlerdeki doku kistlerini yiyerek enfekte olurlar. Toksoplasma ince bağırsakta çoğalır ve ookistler 2-3 hafta sonra dışkı ile atılır. Bu ookistlerin döküldükten sonra bulaşıcı hale gelmesi yaklaşık bir ila beş gün sürer ve bu da toksoplazmozun yayılmasını kontrol etmek için kum kabının günlük temizliğinin önemini vurgulamaktadır. Toksoplazmoz insanlara bulaşabilir, ancak bu organizma ile enfekte olan çoğu sağlıklı insan, herhangi bir hastalık belirtisi göstermeyebilir. Bunun istisnaları, enfektif Toksoplazma ookistlerine maruz kalmaktan kaçınmak için çok dikkatli olmaları gereken bağışıklığı baskılanmış bireyler ve hamile kadınlardır.
Tedavi
Gastrointestinal parazitlerin tedavisi genellikle veteriner hekim tarafından yazılan ilaçları kullanmayı gerektirir. İlaçları kullanırken verilen talimatları dikkatlice takip ettiğinizden emin olun. Parazitlerin nüks enfeksiyonları çok yaygındır, ancak önlenebilir. Parazit kontrolü, iyi temizlik prosedürleriyle başlar. Bu, dışkıların günlük olarak uzaklaştırılmasını, kum kaplarını düzenli olarak seyreltilmiş çamaşır suyu gibi bir dezenfektanla yıkamayı, aşırı kalabalık koşullardan kaçınmayı, çiğ etlerle diyetlerden kaçınmayı ve pireler, keneler ve kemirgenler gibi ara konakçıları kontrol etmeyi içerir. İyi bir parazit kontrolü, sağlıklı bir kedinin anahtarıdır.
